مسجد سنگی داراب

آتشکده آذرخش یا مسجد سنگی، یکی از آثار تاریخی خاموش ایران، در فاصله پنج کیلومتری جنوب‌شرقی از شهر داراب، در دامنهٔ کوه واقع شده است. این بنا به شکل شگفت‌انگیزی با نمای چلیپا (صلیبی‌شکل) شناخته می‌شود و امروزه به نام “مسجد سنگی” معروف است.

مساحت کل این آتشکده حدود ۴۲۰ متر مربع است و به یکپارچه از تندیس کوه تشکیل شده است، در فاصلهٔ چهار کیلومتری به سمت خاوری از شهر داراب واقع شده است. بخشی از سقف این ساختمان به صورت باز طراحی شده و زیر آن یک حوض کم‌عمق واقع شده است.

در نزدیکی این بنا، یک اتاق کوچک در دل کوه ساخته شده که به نظر می‌رسد در گذشته به عنوان محل نگهبانی برای آتشکده مورد استفاده قرار گرفته باشد. این سازه به عنوان یک شاهکار معماری باستانی شناخته می‌شود که از مهارت و دقت بسیار در تراشیدن صخره‌های کوهان استفاده شده است.

شهرستان داراب، که در گذشته به نام دارابگرد شناخته می‌شد، در فاصله ۲۷۵ کیلومتری شرقی این آتشکده واقع شده است. برخی از محققان باور دارند که آتشکدهٔ آذرخش در ابتدا یکی از مراکز عبادت و نیایشگاه‌های مهرپرستان آریایی بوده است که در دوران ساسانیان به یک آتشکده تبدیل شده است.

ساختمان مسجد سنگی داراب

در ورودی این مسجد، یک ساختمان هشتی با ابعاد 78.2 و 60.9 متر وجود دارد. این ساختار، با انحرافی که در این بخش ایجاد شده، ابعاد آن را به طور کمی متغیر کرده است. محوطه اطراف مسجد را یک رواق به عرض 1.1 تا 10.1 متر همراه با جرزها، که در سمت محراب قرار دارند، احاطه کرده است.

سقف‌ها و جرزها، به جز در راهروهای گردشی اطراف، همگی دارای شکل قوس بیضی نزدیک به جناغی هستند و در واقعیت مانند طاق‌های آهنگ ساخته شده‌اند. بسیاری از منابع ایرانی، که قدمت آنها به دوران قاجار بازمی‌گردد، مسجد را به عنوان یک بنا از دوران ساسانی شناخته و اظهار می‌کنند که در زمانهای بعد به مسجد تبدیل شده است. برای خرید بلیط پرواز تهران به شیراز یا بلیط چارتر مشهد به شیراز به سایت خرید بلیط ارزان اس چارتر مراجعه کنید.

درواق بیرونی مسجد سنگی ارتفاعی حدود 4.70 متر و عرضی حدود 2.15 متر دارد. نمای بیرونی این مسجد، با تصاویر سردرهای مساجد اسلامی، به شکلی که به صورت ستون‌ها در دو طرف ورودی تراشیده شده و به دیوار خارجی متصل شده‌اند، اقتباس می‌کند. این مسجد دارای یک قوس جناغی اسلامی است که با قوس‌های متداول دوره ساسانی و طاق‌های آهنگ داخل مسجد سنگی تفاوت دارد.

در نمای بیرونی و ظاهری مسجد سنگی، بیشتر ویژگی‌های اسلامی به چشم می‌خورند تا اینکه به دوران ساسانی اشاره کنند. با این حال، عناصر ساسانی نیز در اینجا وجود دارند. مثال‌هایی از این عناصر شامل محراب مقرنسکاری با خطوط کوفی، قطع راهروها در دو طرف محراب، و کتیبه‌های کوفی در دیوارها هستند.

لحاظ شده که کنار مسجد سنگی، یک اتاق با سقف طاقی وجود دارد که با 3 پلکان به آن وارد می‌شوید. ابعاد این اتاق حدود 8 متر طول، 15.3 متر عرض و 95.1 متر ارتفاع دارد. این مسجد دارای دو کتیبه است، یکی در محراب و دیگری در بالای درگاه و جرزهای طرفین آن.

یکی از این کتیبه‌ها به دلیل پیری و آسیب‌های زمانی تخریب شده و دیگری حاوی یک متن کوتاه است. کتیبه‌ای در بالا به سختی خواناست و کتیبه پایین تاریخ سال 652 را نشان می‌دهد. این مسجد با شماره 229 به ثبت میراث فرهنگی و گردشگری رسیده است.